กลุ่มสมุนไพรบ้านดงบัง

     “บ้านดงบัง” หมู่บ้านเล็กๆ ใน ต. ดงขี้เหล็ก อ. เมือง จ. ปราจีนบุรี เดิมพื้นที่หมู่บ้านเต็มไปด้วยสวนไม้ดอกไม้ประดับซึ่งเป็นรายได้หลักของชาวบ้าน แต่ด้วยผลกระทบจากต้นทุนทางการเกษตรที่สูงขึ้น และสารเคมีที่ใช้ประจำก่อให้เกิดปัญหาสุขภาพ ชาวบ้านจึงรวมตัวกันคิดหาอาชีพอื่นที่เลี้ยงครอบครัวได้ ขณะเดียวกันก็สามารถหลีกเลี่ยงการใช้สารเคมี

     ในปี 2540 สมัย คูณสุข ที่ปัจจุบันเป็นประธานที่ปรึกษากลุ่มสมุนไพรบ้านดงบัง เป็นผู้ริเริ่มการปลูกสมุนไพร โดยร่วมมือกับชาวบ้านพลิกฟื้นคืนชีวิตให้แก่สมุนไพร พร้อมๆ กับฟื้นฟูภูมิปัญญาไทยที่มีมาแต่ครั้งบรรพบุรุษให้คืนกลับมาอีกครั้ง

     การปลูกสมุนไพรนี้ได้รับความร่วมมือจากเภสัชกรของโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศรให้คำแนะนำเกี่ยวกับแนวทางการปลูกสมุนไพรระบบเกษตรอินทรีย์ซึ่งไม่ต้องใช้ปุ๋ยเคมี ไม่พึ่งยาฆ่าแมลงหรือสารเคมีใดๆ กระทั่งสมุนไพรบ้านดงบังได้มาตรฐานเกษตรอินทรีย์ ทัดเทียมมาตรฐานของสมาพันธ์เกษตรอินทรีย์นานาชาติ (IFOAM)

     การปลูกสมุนไพรกลายเป็นอาชีพหลักของชาวบ้าน ทั้งบ้านดงบังก็เป็นแหล่งผลิตสมุนไพรเกษตรอินทรีย์แหล่งใหญ่ซึ่งส่งตรงให้โรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร ส่งผลให้ชุมชนที่เคยมีปัญหาเรื่องสุขภาพกลับกลายเป็นหมู่บ้านสุขภาพดีไปพร้อมกับมีรายได้ใช้จ่ายในครอบครัว เป็นต้นแบบให้กลุ่มเกษตรกรจากที่อื่นเข้ามาศึกษาเรียนรู้

     ในที่สุดบ้านดงบังก็ได้รับคัดเลือกให้เป็นหมู่บ้านโอทอปต้นแบบของ จ. ปราจีนบุรี และพัฒนาเป็นหมู่บ้านท่องเที่ยวสมุนไพรในปี 2548

     หากมาเที่ยวชมบ้านดงบังควรติดต่อล่วงหน้า ชาวบ้านจะได้ตระเตรียมต้อนรับ พร้อมจัดคนพาเที่ยวชมสวนสมุนไพรและศึกษากระบวนการผลิตกันทุกขั้นตอน (การทำแต่ละกิจกรรมมีค่าวัสดุอุปกรณ์และค่าวิทยากร)

     พื้นที่กว่า 40 ไร่ในเขตหมู่บ้าน ชาวบ้านกว่า 10 ครอบครัวใช้ปลูกพืชผักสวนครัวและสมุนไพรนับร้อยชนิด เฉพาะสมุนไพรตัวหลักๆ ที่ส่งให้โรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศรก็มีร่วม 10 ชนิด ได้แก่ ฟ้าทะลายโจร หญ้าปักกิ่ง หญ้าหนวดแมว รางจืด อัญชัน เพชรสังฆาต ใบชะพลู เสลดพังพอน ชุมเห็ดเทศ และว่านกาบหอย

     เดินลัดเลาะชมสวนและรู้จักกับสมุนไพรไทยหลากชนิด อย่างเถาวัลย์เปรียงช่วยแก้อาการปวดเมื่อยคลายเส้น ขมิ้นชันรักษาโรคกระเพาะและช่วยขับลม รางจืดช่วยถอนพิษได้ดี หญ้าหนวดแมวทั้งใบ ต้น และราก ช่วยรักษาโรคไต อาการปวดหลัง และขับปัสสาวะ  นอกจากนี้ยังมีพืชสวนครัวอย่างขิง ข่า ขมิ้น ตะไคร้ แตงกวา ซึ่งมีสรรพคุณทางสมุนไพรด้วย

     ทุกวันชาวบ้านจะเก็บสมุนไพรสดมารูดใบ เด็ดกิ่ง ปลิดดอก แล้วล้างทำความสะอาด บางชนิดก็นำมาหั่น ก่อนส่งเข้าสู่โรงตากสมุนไพรซึ่งใช้พลังงานแสงอาทิตย์  หลังสมุนไพรแห้งพอประมาณก็นำไปอบในเตาไฟฟ้า แล้วจึงบรรจุใส่ถุงพลาสติกขนาดใหญ่ เตรียมส่งไปโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศรเพื่อเข้าสู่การผลิตขั้นตอนต่อไป

     สมุนไพรบางส่วนร้านค้าของกลุ่มฯ ก็แบ่งจำหน่ายเอง  ใครอยากได้สมุนไพรตัวไหนสามารถโทรฯ สอบถามได้ หรือหากมาแล้วอยากได้สมุนไพรกลับไปต้มกินเองที่บ้าน ที่นี่ก็มีจำหน่ายในรูปของชาสมุนไพรพร้อมดื่มและชุดยาสมุนไพรสำหรับต้มในหม้อดินหรือดองเหล้า

     ผู้ชื่นชอบการปลูกต้นไม้ อย่าลืมแวะซื้อกล้าพันธุ์สมุนไพรราคาย่อมเยาติดไม้ติดมือกลับไปปลูกที่บ้านให้เป็นสวนสมุนไพรสวยๆ กันด้วย