บ่อเกลือสินเธาว์

ชาวบ้านบ่อหลวงทำการต้มเกลือสินเธาว์มาหลายร้อยปีแล้ว หลักฐานทางธรณีวิทยาระบุว่าเมื่อหลายแสนปีก่อนบริเวณนี้เคยเป็นทะเล ปัจจุบันจึงมีแหล่งเกลืออยู่ใต้ดิน และมีสายน้ำใต้ดินชะเกลือออกมาเป็นบ่อเกลือ น้ำในบ่อนี้นำมาทำเป็นเกลือได้ (แต่ขาดสารไอโอดีน จึงมีการเติมสารไอโอดีนลงไปด้วย) การต้มเกลือทำกันเกือบตลอดปี ยกเว้นช่วงเข้าพรรษาที่ชาวบ้านจะหยุดต้มเกลือตามความเชื่อแต่โบราณ

ประวัติ

“บ่อเกลือ” เดิมเรียกว่าเมืองบ่อ เมืองบ่อเป็นชุมชนใหญ่ มีความสำคัญมากตามพงศาวดารเมืองน่าน โดยมีข้อความว่า “บ่อเกลือ เหตุสำคัญให้พระเจ้าติโลกราชแห่งเมืองเชียงใหม่ยกทัพมายึดเมืองน่านเมื่อ พ.ศ. 1993”

สิ่งน่าสนใจ

บ้านบ่อหลวงมีบ่อเกลืออยู่สองบ่อ คือบ่อเกลือเหนือและบ่อเกลือใต้ บ่อเกลือเหนือมีขนาดใหญ่มาก จึงมีโรงต้มเกลืออยู่หลายโรง มากกว่าที่บ่อเกลือใต้ ชาวบ่อหลวงยังใช้วิธีต้มเกลือแบบโบราณในโรงเรือนที่ปิดมิดชิด ภายในมีเตาขนาดใหญ่ขึ้นรูปจากดินเหนียวสำหรับวางกระทะใบเขื่อง เหนือกระทะแขวนตะกร้าไม้ไผ่สานใบเล็กๆ สำหรับใส่เกลือ ชาวบ้านจะตักน้ำเกลือจากบ่อมาใส่ตุ่มน้ำที่ต่อท่อไว้ น้ำเกลือจะไหลไปตามท่อเข้าสู่บ่อพักภายในโรงต้ม จากนั้นจึงตักน้ำเกลือใส่ลงในกระทะที่รองด้วยใบตอง นำกระทะวางบนเตาประมาณ 3-4 ชม. น้ำจะค่อยๆ แห้งจนเหลือเพียงเกล็ดสีขาวของเกลือ จึงตักเกลือไปพักไว้บนตะกร้าสานเหนือกระทะเพื่อผึ่งให้แห้ง น้ำกระทะหนึ่งต้มแล้วจะได้เกลือประมาณ 10 กก.
ผลิตภัณฑ์ของบ้านบ่อหลวง นอกจากเกลือสินเธาว์สีขาวบริสุทธิ์ผสมไอโอดีน ชาวบ้านยังนำเกลือมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ดูแลผิวพรรณอย่างเกลือขัดผิว ซึ่งมีให้เลือกหลายรูปแบบในบรรจุภัณฑ์สวยงาม เป็นของฝากหนึ่งจากเมืองน่าน
ราวกลางเดือน ก.พ. (วันแรม 9 ค่ำ เดือน 5 เหนือ) จะมีการจัดงานเฉลิมฉลองศาลเจ้าพ่อบ่อหลวง โดยทุก 2 ปีจะเซ่นไหว้ด้วยหมู ทุก 3 ปีจะเซ่นไหว้ด้วยควาย หมุนเวียนกันไป